วัฏจักรหิน (rock cycle) เป็นกระบวนการทางธรรมชาติที่หินเปลี่ยนรูปแบบหนึ่งไปเป็นอีกรูปแบบหนึ่ง การเปลี่ยนแปลงหลายอย่างที่เกิดขึ้นเกิดในอัตราที่ช้ามาก วัฏจักรหินเป็นแบบจำลองที่นักธรณีวิทยาพัฒนาขึ้นเพื่ออธิบายความสัมพันธ์ระหว่าง หินที่แบ่งออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่ หินตะกอน (Sedimentary rock) หินอัคนี (Igneous rock) และหินแปร (Metamorphic rock) หินเหล่านี้เกิดจากการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ และทางเคมีตามธรรมชาติ เช่น การหลอมเหลว การเย็นตัว การกัดเซาะ กัดกร่อน การอัดตัว
วัฏจักรหินเป็นกระบวนการที่เกิดการเปลี่ยนแปลงหลายๆ อย่างขึ้นพร้อมกัน หินอัคนีสามารถเปลี่ยนเป็นหินตะกอนหรือหินแปรได้ หินตะกอนสามารถเปลี่ยนเป็นหินแปรหรือหินอัคนี หินแปรสามารถเปลี่ยนเป็นหินอัคนีหรือหินตะกอนได้ อาจมีการเปลี่ยนแปลงจากหินชนิดหนึ่งไปเป็นหินอีกชนิดหนึ่ง หรืออาจกลับไปเป็นหินชนิดเดิมก็ได้ ขึ้นกับปัจจัยทำให้หินเกิดการเปลี่ยนแปลงเป็นหลัก
แผนภาพวัฎจักรหิน (Rock Cycle) 1
แผนภาพวัฎจักรหิน (Rock Cycle) 2
หิน คือ ของแข็งที่ประกอบด้วยแร่หลายชนิดรวมตัวกันอยู่ตามธรรมชาติ มักไม่ได้บริสุทธิ์เหมือนกับแร่ สามารถแบ่งได้ เป็น 3 ชนิดหลัก คือ
- หินอัคนี (Igneous Rocks)
- หินตะกอน (Sedimentary Rocks)
- หินแปร (Metamorphic Rocks)
หินอัคนี (Igneous Rocks)
หินอัคนี เป็นหินที่เกิดจากการเย็นตัวและแข็งตัวของหินหนืด (magma) หรือหินหลอมเหลว (lava) หินอัคนีสามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลักได้แก่
หินอัคนีพุ (Extrusive Igneous rock)
หินอัคนีพุ เกิดจากการเย็นตัวลงอย่างรวดเร็วของหินหนืดที่ดันตัวพุออกมานอกผิวโลกเป็นลาวา (Lava) ทำให้มีเนื้อผลึกขนาดเล็ก และมีเนื้อหินที่ละเอียด
หินอัคนีแทรกซอน (Intrusive Igneous rock)
หินอัคนีแทรกซอน เกิดจากการเย็นตัวลงอย่างช้า ๆ ของหินหนืดใต้เปลือกโลก ทำให้มีเนื้อผลึกขนาดใหญ่ และมีเนื้อหินที่หยาบกว่าหินอัคนีพุ
หินตะกอน (Sedimentary Rocks)
หินตะกอน เกิดจากการสะสมตัวของตะกอนต่างๆ ที่ถูกพัดพาไปโดย ลม น้ำ หรือธารน้ำแข็ง และทับถมกันมากขึ้นเมื่อเวลาผ่านไป จนจับตัวกันแข็งเป็นหิน ตัวอย่างของวัสดุที่สะสมตัวกัน เช่น แร่ ทราย เศษหิน กรวด ดินที่ผุพังหรือสึกกร่อน หินตะกอน สามารถแบ่งประเภทได้หลายแบบ
อ่านต่อเรื่องหินตะกอนได้ที่นี่
หินแปร (Metamorphic Rocks)
หินแปร คือ หินที่เกิดจากการการแปรสภาพ (Metamorphism) จากความร้อน ความดันและปฏิกิริยาทางเคมี ในสภาพที่ยังเป็นของแข็ง ทำให้โครงสร้างเปลี่ยนไปจากเดิม